Bij het begin van de Corona-crisis schreef ik samen met Erik Stam een opiniestuk met de oproep aan bedrijven en de politiek om medewerkersparticipatie actief in te zetten om loonoffers te voorkomen en om medewerkers ook na de crisis te laten profiteren wanneer het weer beter zou gaan met bedrijven.

Daar werd positief op gereageerd, maar zonder wetenschappelijke basis werd het lastig om de brede welvaart voordelen er van concreet te onderbouwen. Ook hadden we op dat moment nog geen goed overzicht hoe andere landen dit inzetten en wat de effecten daarvan zijn op micro en macro niveau.

Het afgelopen half jaar hebben we daarom vanuit het European Centre for Alternative Finance bij de Universiteit Utrecht met ondersteuning vanuit Techleap en met een grote groep nationale en internationale experts een uitgebreide studie gedaan naar de internationale literatuur over medewerkersparticipatie.

De resultaten van dit onderzoek zijn gisteren gepubliceerd in het rapport “Making employee ownership work in startups and SME’s”. Het rapport geeft een overzicht van internationale best practices en voordelen van medewerkersparticipatie voor medewerkers, bedrijven en de samenleving.

Hieruit blijkt dat medewerkersparticipatie veel voordelen heeft voor bedrijven. Het is zeer positief voor commitment (lage verloop) van medewerkers. Het is dus een goede manier om schaars personeel aan te trekken en te binden.

Daarnaast blijkt uit de meeste onderzoeken dat de participatie ook significant zorgt voor meer innovatie binnen het bedrijf. Op het gebied van winstgevendheid waren de studies minder unaniem. Afhankelijk van het onderzoek was dit positief of neutraal.

Tevens hebben we inzichtelijk geprobeerd te maken wat we kunnen leren van andere landen. Zo zijn er een aantal landen, zoals Israël en Estland, waar er zeer fiscaal-vriendelijke belastingregels zijn rond medewerkersparticipatie, waardoor er veel gebruik van gemaakt wordt.

Dit zorgt er voor dat bij succesvolle groeibedrijven meer personeelsleden profiteren en dat er ook aantoonbaar meer investeringen in nieuwe bedrijven plaatsvinden. Voor een ondernemend eco-systeem werkt dit zeer goed, omdat er meer risico- en groeikapitaal beschikbaar komt.

Op basis van het onderzoek en de internationale voorbeelden zijn er een aantal concrete voorstellen uitgekomen om medewerkersparticipatie ook in Nederland meer toegankelijk te maken. De belangrijkste verbeterpunten komen neer op:

Met dit onderzoek willen we de discussie rond het stimuleren van medewerkersparticipatie een concrete basis geven en doen we concrete aanbevelingen op welke manier medewerkersparticipatie van toegevoegde waarde kan zijn voor de medewerkers, bedrijven, maar vooral ook voor een bredere maatschappelijke welvaartverdeling, zonder dat de (belasting)inkomsten voor de staat terug hoeven te lopen.

We hebben in het onderzoek wel gemerkt dat er nog beperkte data in Nederland beschikbaar is om concrete cases te volgen en impact te meten. We zien dit onderzoek dan ook als een startpunt voor meer verdiepend vervolgonderzoek, waarbij ook meer data verzameld zal moeten worden in de komende jaren.

Lees hier het gehele rapport met aanbevelingen en de onderbouwing: “Making employee ownership work in startups and SME’s”

Van de 63.800 bedrijven die op zoek gingen naar financiering hebben uiteindelijk 23.800 bedrijven (37%) financiering kunnen vinden, blijkt uit de Financieringsmonitor die afgelopen week werd gepubliceerd. Dit is een stuk lager dan het jaar er voor toen nog 45% van de ondernemers financiering konden vinden.

Vanwege de looptijd van de survey (juli 2019-juli 2020) heeft dit natuurlijk met de corona-crisis te maken, maar omdat alleen de eerste lock-down in deze cijfers is verwerkt, zal de impact hierop nog meevallen. Het CBS geeft zelf in het rapport aan

Het toont echter ook wel een structureel probleem aan dat een groot deel van de ondernemers niet voldoende kennis hebben van de mogelijkheden en gedurende het aanvraagproces afhaken. CBS heeft dit met bovenstaande model mooi in kaart gebracht.

Net als vorig jaar zal ik ook nu wat dieper in proberen te gaan om de cijfers te duiden.

Uit de analyse van het CBS blijkt dat het grootste verschil met vorig jaar zit in de fase tussen oriëntatie en aanvraag van de financiering. Slechts 59% van alle mkb bedrijven die financiering nodig hebben en aangeven de mogelijkheden te kennen, doen daadwerkelijk een aanvraag. De belangrijkste reden om in deze fase te stoppen (37%) is dat ondernemers aangeven geen succes te verwachten bij de aanvraag.

Daarnaast is ook het succespercentage bij een daadwerkelijk aanvraag gedaald van 84% vorig jaar naar 79% in dit onderzoek.

Aanvragen van grotere bedrijven zijn vaker succesvol. Zo is de kans op (deels) succes in het microbedrijf 77 procent en loopt dit op tot 93 procent voor het grootbedrijf. Na startups (55 procent) blijken sociale ondernemingen het moeilijkst financiering te vinden. Van hen is 65 procent (deels) succesvol.

De bedrijven waarvan de financieringsaanvraag wordt afgewezen, krijgen bijna altijd een toelichting van de financier, waarbij de meest genoemde reden is dat de onderneming onvoldoende zakelijke zekerheden kan bieden.

Hieruit blijkt nogmaals de mismatch tussen de groeiende vraag (jonge, innovatieve bedrijven) en traditioneel aanbod van kapitaal bij banken of traditionele financiers (onderpand en historische gegevens nodig). Voor bestaande bedrijven geen probleem, maar voor de nieuwe generatie van bedrijven levert dit dus problemen op om aan financiering te komen.

Voor het grootste deel van de afgewezen ondernemingen biedt de uitleg geen aanknopingspunten voor een nieuwe aanvraag. Daarnaast wordt slechts 12 procent van de ondernemers op mogelijke alternatieven gewezen.

Wat ik persoonlijk ook een interessante constatering vind is dat het CBS blijkbaar maar een (klein) deel van de succesvolle financieringen mee weet te nemen in het onderzoek.

Terwijl in de 12 maanden van het onderzoek 23.600 ondernemers succesvol financiering vinden volgens de cijfers van het CBS, zien we tegelijkertijd dat de Nederlandse banken aangeven dat ze in de eerste 11 maanden van de corona-crisis 48.000 kredieten hebben verstrekt (NVB cijfers 29 januari 2021).

We zien echter ook dat een non-bancaire financier als Qredits het afgelopen jaar zelf aangeeft 4.600 kredieten te hebben verstrekt. En ook dat er ca 1.600 ondernemers zijn geweest die via crowdfunding geld hebben opgehaald.

Uit onderzoek van SMF van vorig jaar bleek dat er in 2019 in totaal bijna 50.000 ondernemers waren die (een deel van) hun financiering via non-bancaire bronnen te hebben opgehaald. Een groot deel daarvan waren leasecontracten of factoring oplossingen, die mogelijk door ondernemers niet altijd als financiering worden gezien.

Dit jaarlijkse onderzoek is in ieder geval nuttig om de trends te duiden. Het is echter belangrijk om dit naast andere onderzoeken te blijven leggen om een goed beeld te krijgen over de algemene ontwikkelingen in de mkb financieringsmarkt.

ONL voor Ondernemers heeft verbeterde toegang tot mkb financiering opgenomen als een van de belangrijkste speerpunten voor de komende kabinetsformatie. Daarom is de naam van het verkiezingsmanifest ook “We moeten het geld eerst weer verdienen”.

Voor het schrijven en ontwikkelen van de standpunten over de mkb financieringsmarkt werkt ONL intensief samen met Stichting MKB Financiering. Als voorzitter mocht ik het manifest afgelopen week dan ook in ontvangst nemen van Hans Biesheuvel, voorzitter van ONL voor Ondernemers.

Afgelopen week vond ook een debat plaats over de toekomst van mkb financiering, waar ik aan deel mocht nemen samen met Arnoud Boot (hoogleraar ondernemersfinanciering UvA) en Lex van Teeffelen (lector Financieel Economische Innovatie bij de Hogeschool Utrecht).

Het leverde een interessante discussie op over de (groeiende) rol van mkb adviseurs, het feit dat banken de binding met de ondernemers kwijt zijn geraakt, de politieke discussie over een “mkb bank”, de noodzaak voor maatwerk en meer diversiteit in het aanbod van ondernemersfinanciering en de noodzaak voor een mogelijke kwijtschelding van uitgestelde belasting voor ondernemers.

Bekijk hier de samenvattting of het gehele debat terug: “Talkshow: topeconomen spreken zich uit over financiering in het mkb”

De Universiteit Utrecht interviewt in een serie verdiepende gesprekken diverse onderzoekers over de maatschappelijke en economische ontwrichting door het Corona virus. Ze heeft gevolgen voor onze gezondheidssituatie, ons sociale leven en ons werk en de crisissituatie leidt ook tot uitzonderlijke financiële maatregelen, zowel in Nederland als in Europa.

Enige tijd geleden werd ik benaderd om hier een bijdrage aan te leveren om de steunpakketten voor het MKB toe te lichten, maar vooral ook een lange termijn blik te richten op de (alternatieven voor) financiering in de toekomst. Dit leverde een uitgebreid artikel op waar ik in kon gaan op de huidige ontwikkelingen en toekomstige manieren om het mkb te ondersteunen na de crisis.

De overheidsmaatregelen hebben tijdelijk gewerkt, maar dekken niet ale kosten en langzaam aan komen steeds meer bedrijven in de grote problemen. Op dit moment lopen het aantal faillissementen nog niet op, maar er is wel al een sterke stijging zichtbaar in het aantal bedrijven dat zelfstandig al besluit om te gaan stoppen.

Hoewel banken nog steeds de grootste financiers zijn van het mkb, neemt hun aandeel gestaag af. Zeker bij jonge, innovatieve bedrijven zien we dat er nieuwe financiers zijn die beter inspelen op de vraag van de ondernemers, maar ook het risico kunnen nemen wat daar aan gekoppeld is:

Afgelopen jaar liep het spaartegoed van particulieren op naar €487 miljard. Dat geld staat nu geparkeerd op een bank, die er ook niet zoveel mee kan om de echte economie mee te steunen.

In het interview pleit ik er voor dat het belangrijk is om te stimuleren dat particulieren dit geld in kunnen gaan zetten om bedrijven in de reëele economie te steunen.

Door deze lokale investeringen in bedrijven in onze eigen omgeving (al dan niet in de vorm van collectief eigenaarschap) kunnen particulieren helpen om bedrijven na de crisis weer sterker te laten groeien.

Lees het gehele artikel hier: “Het MKB en corona: overheidssteun en de financiering van de toekomst”

Een project om met private investeerders asielzoekers met een verblijfsvergunning aan het werk te helpen is geslaagd, schrijft het FD in een artikel over een Social Impact Bond wat de afgelopen 3 jaar in de gemeente Veldhoven er voor heeft gezorgd dat 48 van de 64 statushouders een vaste baan hebben gekregen. De daarmee bereikte besparing op bijstandsuitkeringen bedraagt €30.000 per bemiddeld persoon.

Er werd een 3-jarig programma ontwikkeld met een ambitieuze doelstelling: aantonen dat, met de juiste begeleiding, het haalbaar is dat binnen 1,5 jaar meer dan 50% van de statushouders het inburgeringsexamen haalt en niet meer afhankelijk is van de bijstand. Deze ambitie ligt ver boven het landelijk gemiddelde. In Nederland zit 90% van de statushouders na aankomst in Nederland na 1,5 jaar nog in de bijstand, en is slechts 58% van de statushouders klaar met het inburgeringsexamen binnen 4 jaar.

De maatschappelijke doelstellingen zijn ruimschoots gehaald. Meer dan 80% van de statushouders in het IamNL programma haalden binnen 2 jaar hun inburgeringsexamen. En 62,5% van de deelnemers is binnen 3 jaar volledig uit de bijstand en financieel zelfstandig. Dit heeft niet alleen effect op henzelf, maar ook op hun gezinnen.

Initiatiefnemer Laurina Nieukerke van Inclusif zegt hierover: “Het doel van deze Social Impact Bond is altijd geweest om een beter en duurzamer resultaat te realiseren in het publieke domein door de focus te verleggen van input-gericht denken naar output-gericht denken.“

De Social Impact Bond lost ook de financiële beloftes in. ING en het familiefonds Fundatie Van den Santheuvel, Sobbe verstrekten de financiering van €1,2 miljoen, zodat het programma van start kon.

Hiermee namen zij het financiële risico van deze nieuwe aanpak op zich. De gemeente Veldhoven committeerde zich aan een vergoeding te betalen per statushouder die twee jaar onafhankelijk is van de bijstand. Door het hoge aantal statushouders met een duurzame baan, hebben de financiers hun investering terug en is er 8% aan rendement uitbetaald.

Deze Social Impact Bond bewijst dat het haalbaar is maatschappelijk en financieel rendement te halen in het sociaal domein en dat het goed opzetten van SIB’s met de juiste begeleiding toegevoegde waarde heeft voor alle betrokkenen.

Meer inzichten zijn te vinden in het eindrapport.

Stichting MKB Financiering zoekt een operationeel manager (0,8FTE) met kennis en ervaring op het gebied van non-bancaire financiering. Tevens ben je onderdeel van het driekoppige bestuur van Stichting MKB Financiering.

Heb jij ruime ervaring in de mkb financieringsmarkt, kennis van publiek-private samenwerkingen en met het gestructureerd managen van een nieuwe organisatie en daarnaast bestuurlijke ervaring? Solliciteer dan direct!

Je bent een ervaren en gestructureerde operationeel manager met affiniteit met de (non-bancaire) mkb financieringsmarkt. Je kunt hoofd- van bijzaken scheiden en bent goed in staat om te schakelen tussen proces en inhoud.

Verder heb je:

Ben jij de Operationeel manager en mede-bestuurder die we zoeken? Stuur dan uiterlijk 28 februari 2021 je sollicitatiebrief naar Ronald Kleverlaan, Voorzitter Stichting MKB Financiering via ronald@stichtingmkbfinanciering.nl

Stichting MKB Financiering zoekt een ervaren auditor met kennis en ervaring op het gebied van non-bancaire financiering. Heb jij ruime ervaring in de beoordeling en auditing van organisaties en affiniteit met de non-bancaire financieringsmarkt? Solliciteer dan direct!

Je bent een ervaren auditor/risk manager met affiniteit met de (non-bancaire) mkb financieringsmarkt. Je bent zelfstandig in staat om gedurende het jaar de structurele audits en de ad-hoc audits in te plannen.

Verder heb je:

Ben jij de Auditor Keurmerk Erkend MKB Financier die we zoeken? Stuur dan uiterlijk 28 februari 2021 je sollicitatiebrief naar Ronald Kleverlaan, Voorzitter Stichting MKB Financiering via ronald@stichtingmkbfinanciering.nl