“Ondernemen in het ondertussen”. Dat is het thema van het Jaarbericht Staat van het mkb 2022. Het Comité voor Ondernemerschap constateert dat bedrijven in het ondertussen leven, een instabiele overgangssituatie. Crises en transities vragen om investeringen en voor investeringen is een duidelijk perspectief nodig: waar gaan we heen en hoe komen we daar?

Een routekaart helpt om richting te kiezen: naar een groen mkb, met een hoge productiviteitsgroei, aangejaagd door digitalisering en met toegang tot talent en financiering. Het Comité vraagt aandacht voor een duidelijke visie van de overheid hiervoor.

In dit Jaarbericht worden voor vier transitiethema’s uitgewerkt:

Rond mkb financiering is het rapport helder: Banken vervullen traditioneel een belangrijke rol als financier van het mkb maar de non-bancaire financieringsmarkt is steeds belangrijker geworden, vooral voor het kleinere mkb. Maar ook de financieringsmarkt zelf is in transitie. Het rapport schrijft dat uit de Financieringsmonitor van 2021 blijkt dat 55 procent van de aanvragen bancair is, 34 procent non-bancair en 11 procent een combinatie van bancaire en non-bancaire aanbieders.

Het rapport schrijft dat InvestNL, de ROM’s en fondsinitiatieven zoals het Deep Tech Fonds goed op weg zijn om startups en scaleups te financieren. Het is belangijrk dat dit doorgezet gaat worden. Het Comité roept echter ook op dat er ook aandacht moet komen voor de financieringsvraagstukken voor de transitievraagstukken van het brede mkb.

Bedrijven in het mkb moeten hun bedrijf, productie en processen gaan digitaliseren en verduurzamen. Zeker ten aanzien van verduurzamingstransitie is toegang tot financiering van het mkb een probleem. In de EU ziet 27 procent van het mkb een gebrek van financiële middelen als een beperking om te verduurzamen, blijkt uit een OECD rapport. Verduurzamen gaat immers veelal gepaard met relatief hoge investeringsbedragen en lange terugverdientijden.

Peter Roosenboom, hoogleraar ondernemingsfinanciering, heeft een uitgebreid artikel geschreven over de groei van non-bancaire financiering voor het rapport. Hij prijst de ontwikkelingen in de markt en dat het goed is dat er meer keuze komt voor ondernemers, maar hij roept daarin ook op dat er meer transparantie nodig is vanuit de non-bancaire financiers en dat er ook een keurmerk moet komen voor mkb financieringsadviseurs.

Gelukkig wordt in 2023 aan beide oproepen voldaan. Vanaf 1 januari 2023 zal het aangescherpte Keurmerk Erkend MKB Financier van start gaan en bij het keurmerk Erkend Financieringsadvies MKB zijn ook al bijna 100 adviseurs aangesloten.

Peter Roosenboom waarschuwt verder dat de financieringskosten voor ondernemers sterk toe zullen nemen:

Bron:

Jacco Vonhof riep gisteren tijdens het jaarcongres van MKB-Nederland in Den Haag op om drastische versoepelingen aan te brengen mbt fiscaliteit en de arbeidsmarkt. Ook pleitte hij voor een aparte belastingbox voor medewerkers en échte ondernemers.

Net zoals het Comité voor Ondernemerschap, roept nu ook MKB Nederland op om duidelijkheid te geven op lange termijn. De politiek moet de moed tonen om die vervolgens voor tenminste twee kabinetsperiodes aan te houden.

Als voorbeeld noemt hij de belastingheffing op ondernemingswinsten. Hier wordt continue aan gedraaid. Hij wil met het kabinet in gesprek over een robuust en toekomstbestendig fiscaal systeem. Jacco Vonhof:

 Twee belastingboxen voor ondernemers en werknemers

Vonhof hield daarnaast ook een pleidooi voor één fiscaal winsttarief voor ondernemers. De keuze in welke rechtsvorm je wilt ondernemen, is nu vooral fiscaal gedreven. Het zou volgens Vonhof het overwegen waard zijn om na te denken over nog maar twee “belastingboxen”: één voor ondernemers en één voor werknemers, waarbij alle “echte ondernemers” in de BV zitten en daar ook de ondernemersfaciliteiten worden ondergebracht, waardoor ook de zzp-discussie kan worden opgelost.

Een noodzakelijke oproep waarmee MKB Nederland een duidelijk statement wil maken dat een lange termijn visie vanuit de overheid op ondernemerschap belangrijk is. Dit is een signaal wat ik zelf ook de laatste jaren steeds vaker hoor van ondernemersnetwerken en specialisten en waar ik volledig achter sta. Voor startups/scaleups is altijd wel politieke aandacht, maar beleid voor het “normale” mkb is vaak niet sexy en regelmatig het sluitstuk van de begroting.

Het vergt politieke moed en draagvlak om zo een drastische verandering in het fiscale stelsel door te voeren, maar gezien de huidige complexiteit van fiscale regelingen en toeslagen zou het een verademing zijn.

Voor een goed voorbeeld kan gekeken worden naar het belastingsysteem in Estland. Winsten die geïnvesteerd worden in het bedrijf zijn altijd (!) onbelast. Pas bij uitbetalen van het dividend wordt een winsttarief van 14-20% gerekend. Hierdoor staat Estland al jaren bovenaan in de International Tax Competitiveness Index, niet door het lage tarief, maar ook omdat dit minder administratieve kosten met zich meebrengt voor ondernemers.

De Wereldbank heeft al eerder aangetoond dat een simpeler belastingsysteem niet alleen bijdraagt aan meer economische groei, maar dat er ook meer banen worden gecreëerd.

Het crowdfunding platform Oneplanetcrowd gaat fuseren en wordt onderdeel van het Finse Invesdor Group. Samen hebben de bedrijven meer dan170.000 investeerders en hebben zij 438 miljoen euro aan investeringen opgehaald voor 800 projecten. Voorlopig blijven zij onder hun eigen handelsnamen actief.

Door de fusie krijgt Oneplanetcrowd toegang tot investeerders van de Invesdor Groep, die al actief is in Finland, Duitsland en Oostenrijk, terwijl Invesdor gebruik kan maken van de expertise en het netwerk dat Oneplanetcrowd heeft opgebouwd als duurzame financieringsplatform.

De gezamenlijke organisatie heeft de ambities uitgesproken voor verdere Europese expansie met als doel marktleider in Europa te worden. OnePlanetCrowd heeft hiervoor al de Europese ECSP crowdfunding vergunning ontvangen.

Nadat Symbid vorige maand is overgenomen door het Roemeense Seedblink, lijkt nu OnePlanetcrowd ook onderdeel te worden van een grotere Europese speler. Invesdor heeft ruim 3x meer financieringen opgehaald (€345 miljoen vs €100 miljoen) en de CEO van Invesdor (Christopher Grätz) zal ook na de fusie aanblijven als CEO.

Uit het persbericht blijkt dat Maarten de Jong, de huidige directeur van OnePlanetCrowd, de Benelux activiteiten zal gaan leiden en Coenraad de Vries (vanuit aandeelhouder Startgreen) zal een positie krijgen in de Raad van Commissarissen van Invesdor.

De invoering van de Europese crowdfunding vergunning versnelt nu het consolidatieproces in de sector. Voor crowdfunding platformen is het belangrijk om verder op te schalen om zich te wapenen tegen de internationale concurrentie, maar ook om de hogere (toezicht) kosten te kunnen betalen.

Ondanks de opeenstapeling van maatschappelijke factoren die het ondernemerschap lastig maken blijft de gemiddelde ondernemer positief. In een groot opgezet onderzoek van KVK onder ruim 1500 ondernemers blijkt de ondernemer zijn bedrijf net als vorig jaar te waarderen met gemiddeld cijfer van 7,2. Het eigen welbevinden werd dit jaar iets hoger gewaardeerd, een 7,5 ten opzicht van een 7,2 in 2021. Dit blijkt uit het KVK onderzoek Ondernemen 2022.

Er zijn echter wel grote verschillen in sectoren. Vier op de tien ondernemers geven aan onveranderd door te gaan en één op de zeven geeft aan te groeien. Ondernemers in de zakelijke diensten, ICT & media en logistiek geven de hoogste rapportcijfers en ondernemers uit de cultuur, sport en recreatie en horeca het laagst.

Eén op de acht ondernemers geeft een onvoldoende aan de huidige bedrijfssituatie. 7% van de bedrijven is op dit moment aan het overleven. Slechts de helft van de horecaondernemers voelt zich in controle over het eigen bedrijf.

Het meest genoemde probleem dat voortkomt uit de recente ontwikkelingen is dat het voor bedrijven steeds moeilijker wordt om aan financiering te komen, vaak ook omdat ze dit niet kunnen vinden. Ruim 85 procent van de ondernemers ervaart hier problemen mee.

De onderzoekers zien een vorm van opofferingsgezindheid bij ondernemers die het zwaar hebben om toch te blijven ondernemen:

Ook logistieke uitdagingen bij leveranciers (83%) en lagere beschikbaarheid van materialen (85%) wordt in veel gevallen aangeduid als serieuze issues binnen het bedrijf. Ook de nasleep van corona (80%) en betalingsachterstanden, vaak gerelateerd aan coronasteun en uitgestelde belastingen (73%) speelt bij veel bedrijven mee.

Mkb’ers staan er op dit moment gemiddeld iets beter voor dan zzp’ers. Zij zijn vaker aan het groeien en verwachten voor het komend half jaar ook verdere groei in omzet, klanten en medewerkers. Tegelijkertijd wordt juist ook het mkb harder geraakt door huidige ontwikkelingen: stijgende kosten en risico op een afname van de winst. Zij hebben nu al wat vaker dan zzp’ers extra geld nodig om het hoofd boven water te houden.

Download KVK onderzoek Ondernemen 2022

Afgelopen week organiseerde Stichting MKB Financiering samen met advocatenkantoor Van Doorne een bijeenkomst voor non-bancaire financiers en institutionele beleggers. Doel hiervan was om de wereld van institutioneel beleggen en non-bancaire financiering dichter bij elkaar te brengen.

Met ca. 60 aanwezigen bleek dat er veel belangstelling is om samen te werken met institutionele beleggers. De institutionele beleggers overtuigen blijkt in de praktijk echter nog een uitdaging en tot nu toe zijn het voornamelijk buitenlandse beleggers die de financieringen verstrekken aan mkb fondsen en andere non-bancaire financiers.

Gelukkig waren Pieter de Frel (CFRO De Goudse Verzekeringen) en Erik Bakker (OHV Vermogensbeheer) aanwezig om ervaringen te delen van de samenwerking tussen een institutionele belegger en non-bancaire financier. Daarin werd duidelijk dat de “asset-class” mkb leningen heel interessant kan zijn als lange termijn belegging voor institutionele partijen.

De omvang van de meeste mkb fondsen is echter vaak nog te klein voor de meeste beleggers. Daarnaast is er nog beperkte ervaring in de markt, dus kijken vooral de grote beleggers (pensioenfondsen en grote verzekeraars) nog de kat uit de boom.

Toch lijkt er wel langzaam een verandering aan te komen. Zo bleek ook uit de disucssie in de zaal tijdens het congres. Voor beleggers lijken “mkb leningen” steeds interessanter te worden in het kader van de verduurzaming van de economie en de transitieopgaven waar de meeste mkb ondernemers mee aan de slag gaan. Deze onderwerpen sluiten goed aan bij de brede doelstellingen van de pensioenfondsen en verzekeraars om hierin te investeren.

Credion en Fundion hebben een investering van acht miljoen ontvangen en lanceren een groot digitaal platform voor mkb financiering en willen verder uit gaan breiden binnen Europa. De ambitie is om binnen vier jaar ook minimaal in vier andere Europese landen actief te zijn. In België is inmiddels al een start gemaakt.

De investering gaat gebruikt worden om het digitale platform van Fundion verder door te ontwikkelen en toegankelijk te maken voor ondernemers. Doel van het platform wordt dat ondernemers een overzicht krijgen van passende financieringsoplossingen en zelf digitaal een aanvraag kunnen indienen, of indien gewenst ondersteund worden door een adviseur.

Binnen een van mijn projecten (HUB-IN) ontwikkelen we in samenwerking met verschillende steden in Europa nieuwe governance en financieringsoplossingen voor de (her)ontwikkeling van historisch erfgoed.

De eerste 8 steden in de pilot worden nu actief begeleid om de transities door te zetten en samen met bewoners, ondernemers, overheid en vastgoedeigenaren een duurzaam verdienmodel te ontwikkelen voor de herontwikkelen en het beheer van historische binnensteden, havens en gebouwen.

Voor de komende 2 jaar worden nog minimaal 20 andere steden gezocht die gebruik willen maken van de ervaringen en kennis die zijn opgedaan binnen het project en ook een uitdagingen hebben.

Op 30 november wordt er een gratis webinar georganiseerd voor geïnteresseerde steden die dan ook op termijn aan willen sluiten bij de HUB-IN Alliance.

Geïnteresseerd? Vul de expression of interest in en dan ontvang je de uitnodiging.

SMF organiseert in het kader van kennisontwikkeling binnen de sector samen met ACG International en Hupkes c.s. advocaten het seminar ‘Introductie Wet ter voorkoming van witwassen en het financieren van terrorisme (Wwft).’

De sprekers Edith Nordmann, Thomas Klaarenbeek en Marius Hupkes zullen samen met SMF specialisten bespreken wat de Wwft voor financiers en financieringsadviseurs betekent en hoe hiermee om te gaan in de praktijk.

Meer informatie en aanmelden: “Seminar Introductie Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft)”

Op dinsdag 20 december 2022 geef ik een lezing over de veranderende mkb financieringsmarkt in de sociëteit De Industrieele Groote Club in Amsterdam op de netwerkbijeenkomst van Hogiaf.

HOGIAF is de grootste landelijke cross-culturele, multi-sectorale ondernemersvereniging, heeft vele samenwerkingsverbanden en is lid van MKB-Nederland.

In het kader van verbinding en bevorderen van cross-culturaliteit organiseert Hogiaf ieder jaar grote netwerkbijeenkomsten, waar zij externe sprekers voor uitnodigen. Aan deze bijeenkomst kunnen ongeveer 150 genodigden deelnemen: Hogiaf leden, goede externe relaties, Tweede Kamerlede en ondernemers uit andere relevante netwerken.

Ik heb al eerder beargumenteerd dat de Nederlandse mkb financieringsmarkt niet even toegankelijk is voor iedereen. Hierdoor missen we als samenleving veel ondernemende potentie door ondernemers die niet verder kunnen innoveren of groeien. Een belangrijke uitdaging is het verbinden van de ecosystemen van ondernemers en financiers.

Ik ga op 20 december graag het gesprek aan met de zaal en de aanwezigen of zij deze uitdagingen herkennen en welke mogelijkheden zij zien om deze netwerken dichter bij elkaar te brengen.

Aanmelden kan hier: “HOGIAF – Netwerkbijeenkomst Uitdagingen en mogelijkheden voor MKB-ondernemers bij Financieringen”