Zo helpt de provincie Utrecht familiebedrijven aan de juiste opvolger
Een opvolger vinden voor je familiebedrijf kan een overweldigende opgave zijn. Op initiatief van het CDA begon de provincie Utrecht twee jaar geleden met pilots op kleine schaal om familiebedrijven te ondersteunen bij het vinden van een geschikte kandidaat. Deze pilots verliepen dermate succesvol dat de provincie aan de Staten-Generaal heeft voorgesteld om de hulp grootschaliger aan te bieden.
“De afgelopen tien jaar zijn in Utrecht zo’n 4.700 Utrechtse familiebedrijven opgehouden te bestaan, terwijl ze in de kern gezond zijn”, vertelt Robert Strijk, gedeputeerde van de provincie Utrecht. “Als we naar de leeftijd van de overgebleven groep ondernemers met een familiebedrijf kijken, zien we dat die aantallen vanwege vergrijzing alleen maar groter gaan worden.”
Van de ruim 27.000 Utrechtse familiebedrijven krijgen naar schatting 14.000 de komende tien jaar met opvolging te maken. “Als de huidige trend zich doorzet en daarvan ook 40 procent van de overnames mislukt, gaat het over een verlies van duizenden banen.”
Welke zoon of dochter is het meest geschikt?
Strijk vindt het belangrijk dat de provincie meedenkt met mkb-familiebedrijven. Tijdens het traject wordt gekeken naar de behoeftes van het bedrijf. Soms ligt de focus op gevoelige privékwesties, zoals het bepalen welke zoon of dochter het best in staat is om de ouder op te volgen. Andere keren wordt meer aandacht besteed aan praktische zaken als het voorkomen van verwatering van kapitaal bij meerdere opvolgers.
André Onwezen (67) van Autobedrijf Onwezen in Odijk is een van de achttien ondernemers die aan de pilot heeft meegedaan. Hij nam het bedrijf 28 jaar geleden over van zijn vader en is sinds 2012 bezig met het vinden van een opvolger. “Mijn vader lag jaren achter met zijn administratie, maar dat wisten wij niet”, vertelt hij over zijn eigen ervaring. “We hebben nooit over verwachtingen of boekhoudingen gepraat en ik nam het bedrijf blind over. Ik wilde niet dat de geschiedenis zich zou herhalen.”
“Wanneer mijn dochter het bedrijf overneemt, wil ik dat er vrede is en dat zij er geluk mee heeft.”
André Onwezen, eigenaar Autobedrijf Onwezen
Andrés dochter Esther (45) gaat het stokje in de toekomst van hem overnemen. “Ik kan na de pilot eindelijk zeggen dat het gelukt is”, vertelt hij. “Tijdens mijn eerste poging heb ik met mijn zoon, dochter en een accountant overlegd. Dat mislukte. Er werd enkel naar onze boekhouding gekeken, maar een bedrijfsovername heeft ook te maken met mensen, emoties en verhalen. Wanneer mijn dochter het bedrijf overneemt, wil ik dat er vrede is en dat zij er geluk mee heeft.”
Dat er bij de pilot eerst duidelijk in kaart wordt gebracht wat de eigenlijke behoeftes van de familie zijn, heeft volgens de ondernemer het verschil gemaakt. “Zonder oog voor het persoonlijke vlak, was het ons niet gelukt. We zijn allereerst met een begeleider en alle kandidaten aan tafel gaan zitten om te inventariseren hoe iedereen in de wedstrijd zit”, aldus Onwezen. “Doordat iemand anders die gesprekken faciliteert, sta je meteen fijner tegenover elkaar en wordt duidelijk wat iedereen nodig heeft. Daarbij wordt bijvoorbeeld niet alleen naar mijn dochter gekeken, maar ook naar wat haar partner nodig heeft.”
‘Gratis aanbieden van advies verlaagt de drempel’
De provincie Utrecht hoopt een blijvend ‘opvolgfonds’ te creëren om de hulp voor meer bedrijven beschikbaar te maken. “We willen beginnen met een pot van een half miljoen euro en om een vrijwillige bijdrage na het traject vragen”, vertelt Strijk. “Door gratis een adviseur aan te bieden, verlagen we de drempel voor ondernemers om hulp te vragen. Achteraf zien ze hoe waardevol de ondersteuning is geweest en kunnen ze met een eventuele vrijwillige bijdrage andere familiebedrijven helpen.”
De gedeputeerde hoopt dat het traject zich op deze manier zelf in stand kan houden. “Mocht dat niet zo zijn, dan houdt het na een half miljoen op en moeten we kijken hoe de provincie op andere manieren kan helpen. Op dit moment is het aan de Staten om het te bespreken en hierover te besluiten.”
