Nederlandse Vereniging van Banken: Banken blijven belangrijkste financier mkb

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) maakt zich sterk voor een gezond ondernemingsklimaat met voldoende financieringsmogelijkheden voor bedrijven. De rol van banken hierin is om zogenoemd vreemd vermogen te verschaffen. Dat wil zeggen dat financieringen die met gerede zekerheid door de ondernemer terugbetaald kunnen worden. Daarbij voldoen banken aan de aangescherpte eisen vanuit wet- en regelgeving in de zakelijke dienstverlening en blijft de financiering van het bedrijfsleven een kernactiviteit van de Nederlandse banken.

Banken zijn ook feitelijk bezien met afstand de grootste externe financier van het midden- en
kleinbedrijf. Een beeld dat banken geen belangstelling (meer) hebben voor kleine bedrijven en kleine kredieten en dat er sprake zou zijn van generiek marktfalen in mkb-financiering is onjuist. Sinds de kredietcrisis heeft de overheid zich ingezet voor verbreding van het aanbod (o.a. via Qredits, ROM’s en niet-bancaire financieringsvormen), versterking van het garantie-instrumentarium via RVO, meer aandacht voor risicodragend vermogen, meer aanbieders, meer transparantie, meer begeleiding via intermediairs en betere voorlichting. Ook banken hebben fors geinvesteerd in menskracht, producten, systemen en distributiekanalen om juist kredietverlening aan het mkb, in bijzonder het kleinbedrijf, efficienter en toegankelijker te maken.

In de visie van de NVB is de markt voor mkb-financiering in de afgelopen 10 – 12 jaren breder en professioneler geworden, maar dat wil niet zeggen dat er geen ruimte zou zijn voor verdere
verbeteringen. Voor sommige doelgroepen binnen het mkb (zoals starters, scale ups en innovatieve bedrijven) is financiering niet altijd gemakkelijk te vinden en te realiseren. De uitdaging voor deze bedrijven blijft om geschikte aanbieders en de juiste mix van zowel vreemd als aansprakelijk vermogen te vinden. De overheid, banken en andere partijen kunnen de klant daarbij helpen en doen dat in de praktijk ook.

Aanbevelingen

Vanuit deze visie komt de NVB tot de volgende aanbevelingen voor het beleid van de overheid ten aanzien van de financiering van het mkb:

1.     Richt het beleid op specifieke doelgroepen en investeringen, die lastig aan financiering kunnen komen, mits deze bedrijven en investeringen goede financiele vooruitzichten hebben. De focus van de overheid bij garantieregelingen op bedrijven die “in de kern gezond” zijn is voor de dynamiek van de economie als geheel en voor de bedrijven zelf een goed en verantwoord uitgangspunt;

2.     Continueer de aandacht voor verbreding van het aanbod door marktpartijen (zoals crowd funding, FinTechs, mkb fondsen) naast de bestaande overheidsinstituties, zoals Qredits, ROM’s, Invest-NL, Invest International en garantieregelingen via RVO. De kracht van deze nieuwe aanbieders is dat zij aangrijpen op een specifiek element in de financieringsmarkt en de markt verrijken. Het stimuleren van alleen puur vreemd vermogen voegt echter aan het huidige aanbod weinig toe.

3.     Stimuleer voorlichting en ondersteuning voor mkb-ondernemingen over financieringsmogelijkheden en overheidsregelingen via de KvK en RVO;

4.     Stimuleer risicodragend vermogen tot maximaal € 250.000 voor ondernemers, bijvoorbeeld via fiscale voordelen voor particuliere beleggers uit de vertrouwde kring van familie, vrienden en bekenden van de ondernemer. In diverse omringende landen (o.a. Belgie en het VK) is zo’n faciliteit effectief gebleken om het buffervermogen van kleine bedrijven te versterken, waardoor het verstrekken van vreemd vermogen door banken en niet-bancaire financiers ook wordt bevorderd (het hefboom-effect);

5.     Een bekend aspect uit de literatuur over mkb-financiering is de zogeheten informatie-asymmetrie tussen ondernemer en financier. Betrouwbare, actuele en relevante informatie over een onderneming is bij een kredietaanvraag niet altijd direct en digitaal beschikbaar voor financiers. De doorontwikkeling van Standard Business Reporting (SBR) zou daarbij van groot belang kunnen zijn .

1.    Cijfers over bancaire financiering aan het mkb

Banken zijn en blijven met afstand de grootste financiers van het Nederlandse mkb. Het overgrote deel van alle kredieten valt in de categorie tot 250.000 euro. Vanuit de Nederlandse grootbanken staat in totaal 122,6 miljard euro uit aan het mkb¹. In totaal verstrekken Nederlandse banken 245 miljard euro aan financieringen aan het bedrijfsleven in de Eurozone. Circa de helft staat dus uit aan het mkb.²

Gekeken naar de aantallen mkb kredieten wordt duidelijk dat 81,5% van alle kredieten een financiering betreft tot 250.000 euro. Gelet op de omvang van deze financieringen valt dit binnen het kleinere mkb. Een verdere 12,5% betreft een krediet tussen de 250.000 en 1 miljoen euro en circa 6% van de financieringen is groter dan 1 miljoen euro. (Bron: DNB Tabel 5.14³)

Bij de verstrekking van nieuwe kredieten zien we een vergelijkbaar beeld. Verreweg het grootste volume gaat naar leningen > 1 miljoen euro. In de laatste drie jaren (’18 t/m ’20) is dit volume aan nieuwe leningen hoger dan in de drie jaren daarvoor (’15 t/m ’17). Bij de twee lagere obligoklassen zien we een vergelijkbaar beeld met gemiddeld hogere volumes, zij het op een lager niveau⁴.

Uit de COEN Enquete van het CBS, in samenwerking met MKB Nederland en de KVK, komt naar voren dat financiele beperkingen het minst vaak genoemd worden als een belemmerende factor voor
de bedrijfsvoering. Zie daartoe de 5^e kolom in onderstaande tabel van het CBS.

26_r3

Het beeld dat veel kredietaanvragen van MKB ondernemers worden afgewezen verdient nuancering. Het percentage financieringsaanvragen dat wordt toegewezen schommelt sinds 2018 rond de 75- 80%. Dat is een sterke stijging ten opzichte van de periode na de kredietcrisis, toen het toewijzingspercentage op circa 55% stond. Het toewijzingspercentage voor micro bedrijven ligt iets
lager dan voor (middel)grote bedrijven, maar het verschil is niet erg groot.

3.     Cijfers over kredietverstrekking tijdens de coronacrisis

Banken hebben tijdens de coronacrisis de kredietverlening aan het mkb op peil gehouden en in zwaar getroffen sectoren extra gefinancierd. Sinds het begin van de coronacrisis hebben banken ruim 75 duizend nieuwe financieringen verstrekt aan bedrijven met een totale waarde van 72,0 mrd (peildatum 2/11/21). Van deze bedrijven heeft circa 88% een financiering ontvangen zonder overheidsgarantie en circa 12% een financiering met overheidsgarantie, zoals de Borgstelling MKB-kredieten (BMKB(-C)),
de Garantie Ondernemersfinanciering (GO(-C)), het Borgstellingskrediet Landbouw (BL(-C)) en de Klein Krediet Coronaregeling (KKC). Dit gaat om ruim 8.600 bedrijven. In aanvulling daarop hebben vorig jaar 129 duizend bedrijven een betaalpauze gekregen, met een totale waarde van 3,1 mrd. Van de nieuw verstrekte leningen aan bedrijven zonder overheidsgarantie sinds maart 2020 betrof 58% leningen < 250.000 euro en nog eens ruim 20% leningen met een bedrag tussen 250.000 en 1 miljoen
euro. Meer informatie hierover vindt u op de NVB website.