32 637 Bedrijfslevenbeleid
Nr. 578 Brief van de minister van Economische Zaken en Klimaat
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 29 september 2023
Het midden- en kleinbedrijf (mkb) is van grote waarde voor de Nederlandse economie en moeten we koesteren. Het mkb is verantwoordelijk voor ruim 70 procent van de werkgelegenheid. Een kansrijk ondernemersklimaat en economische dynamiek zijn van groot belang. Daarbij is een goed werkende financieringsmarkt cruciaal voor mkb’ers om passende financiering te vinden voor groei, vernieuwing en investeringen in transities. De afgelopen jaren heb ik in goed gesprek met uw Kamer verder gebouwd aan een sterke financieringsmarkt voor het mkb.
De strategie die ik hierbij hanteer richt zich op de volgende vijf onderdelen:
- Een gevarieerd publiek/privaat financieringsaanbod
Het is cruciaal om de markt in zijn kracht te zetten. Daarom zijn financiers, zowel bancaire als non-bancaire, als eerste aan zet. Daar waar belemmeringen zijn, bied ik gerichte ondersteuning voor financiers. Zo zijn via de Borgstelling MKB-kredieten (BMKB) het afgelopen jaar 1.042 kredieten verstrekt met een garantie voor een totaalbedrag van € 326 mln. Het Dutch Alternative Credit Instrument (DACI) stelt financiering beschikbaar voor alternatieve financiers van het mkb. Zo is via een eerste impuls van € 55 mln. aan rijksmiddelen naar schatting € 910 mln. aan financiering voor het mkb beschikbaar gekomen. Qredits begeleidt ondernemers op weg naar financiering en verstrekt microkrediet; de afgelopen twee jaar ruim € 143.8 mln. aan 6.602 ondernemers. Verder heb ik na de positieve evaluatie van de BMKB en Qredits verbeteringen doorgevoerd en een nieuw luik onder de BMKB geopend: de BMKB-groen voor investeringen in verduurzaming. - Verbeterde vindbaarheid van financiering
De grote verbeterslag zit in financiering eenvoudiger maken voor de ondernemer. Daarom heb ik de Stichting MKB Financiering (SMF) opdracht gegeven om de vindbaarheid van financiering voor ondernemers te vergroten via de ontwikkeling van een financieringshub. Via de financieringshub vergroot ik de vindbaarheid van financiering en bied ik overzicht van private financiers, adviseurs en ook publieke dienstverlening en financiering; zoals via de Financieringsdesk van de Kamer van Koophandel (KVK) of de Subsidie- en financieringswijzer van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De hub zal een centrale rol vervullen in de doorverwijzing en begeleiding van ondernemers. Zie in de bijlage van deze brief meer hierover.
- Een geprofessionaliseerde alternatieve financieringsmarkt
Een sterke alternatieve financieringsmarkt, die de afgelopen jaren flink gegroeid is, zorgt voor gezonde concurrentie, vernieuwing en voorziet in de uiteenlopende financieringsbehoeften van het mkb. Alternatieve financiers kunnen, zoals benoemd, gebruik maken van DACI en de BMKB. Daarnaast help ik in samenwerking met SMF de sector professionaliseren via keurmerken, accreditatie[1] en door inzicht te bieden in de groei van de markt.
- Adequate ondersteuning van ondernemers
Aanvullend op de private adviesmarkt voor ondernemers kunnen met name startende en micro-ondernemers via Qredits begeleiding krijgen bij het opstellen van hun ondernemersplan of bij de bedrijfsvoering. Ook partijen zoals de Kamer van Koophandel en het Ondernemersklankbord spelen een rol in de begeleiding van ondernemers. Deze initiatieven zijn of worden financieel ondersteund door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). - Verbeterd inzicht in en data over de mkb financieringsmarkt
Inzicht in de markt is van groot belang om ontwikkelingen te duiden en om gepaste oplossingen te bieden voor knelpunten. Daarom geef ik jaarlijks het Centraal Bureau voor de Statistiek opdracht om de Financieringsmonitor uit te brengen, aangevuld door onderzoeken naar specifieke knelpunten. Daarnaast ben ik met het Comité voor Ondernemerschap, de Nederlandsche Bank, de Nederlandse Vereniging van Banken en Stichting MKB Ffinanciering een pilot aan het uitvoeren om de datavoorziening over mkb-financiering te optimaliseren. Hierover leest u in de bijlage van deze brief meer.
Knelpunten en ontwikkelingen
Desondanks krijg ik signalen van ondernemers dat ze moeilijk aan financiering kunnen komen. Ook zie ik dat de financieringsmarkt voor het mkb continu in beweging is. Ten eerste zijn er actuele ontwikkelingen, zoals de gestegen rente en de zorgen over de financiële positie van het mkb. Maar er spelen ook structurele veranderingen in de markt, zoals de groei van alternatieve financiering[2].
Daarom heb ik door consultancybureau Oliver Wyman een benchmark laten uitvoeren naar hoe de Nederlandse mkb-financieringsmarkt zich verhoudt tot andere landen. Wat doet Nederland goed doet, en waar is ruimte voor verbetering? De benchmark laat zien dat mijn strategie de juiste is. Zo stel ik vast dat een aantal van de aanbevelingen al in uitvoering zijn en dat dezelfde knelpunten worden geïdentificeerd die ik eerder heb aangekaart. Tegelijkertijd concludeert de benchmark dat het Nederlandse mkb relatief moeilijk aan financiering komt en veelal een hogere rente betaalt dan het mkb in andere landen.[3] Daarom zijn aanvullende acties nodig van alle betrokken partijen in het mkb-financieringslandschap.
Plannen komende periode
Mkb-financieringsakkoord
De benchmark en zijn aanbevelingen geven aanleiding om met relevante partijen uit het financieringsecosysteem gezamenlijk volgende stappen te zetten om de toegang tot financiering verder te verbeteren. Ik heb daarom financiers, adviseurs, ondernemersorganisaties, overheden en toezichthouders uitgenodigd om met mij in gesprek te gaan over de benchmark en het mkb-financieringsbeleid. Vanwege het gemeenschappelijk belang bij een optimale financieringsmarkt willen de betrokken partijen komen tot een ‘mkb-financieringsakkoord’. Door middel van dit akkoord sla ik met de sector de handen ineen om het beste mkb-financieringsklimaat van Europa te creeëren. Over dit akkoord zal ik uw Kamer via een volgende mkb-brief informeren.
IBO-bedrijfsfinanciering
Dit najaar zal daarnaast het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) over bedrijfsfinanciering van start gaan. Het huidige financieringsbeleid en instrumentarium is gericht op knelpunten die de toegang tot financiering voor ondernemers belemmeren. Het is opportuun om dit instrumentarium periodiek te evalueren en analyseren op basis van de actuele ontwikkelingen[4]. Het IBO zal integraal beoordelen of de huidige instrumenten voor bedrijfsfinanciering het mogelijke marktfalen op doeltreffende en doelmatige wijze aanpakt. Over de uikomsten van het IBO zal ik uw Kamer vóór de zomer van 2024 informeren.
Tot slot heeft het constructieve gesprek met uw Kamer ook bijgedragen aan de verbetering van de toegang tot financiering voor ondernemers. In de bijlage van deze brief zal ik ingaan op de toezegging om een update te geven over de nieuwe BMKB-Groen[5], het onderzoek naar de financiering van kleine ondernemers en het actieprogramma Passend Financieren[6]. Ook zal ik ingaan op de moties van de leden Romke de Jong en Aartsen[7], van de leden Grinwis en Romke de Jong[8] en van het lid Boucke c.s.[9] over de BMKB-Groen en de verkenning naar een duurzaamheidslening voor het mkb.
Met deze brief beschouw ik genoemde moties en toezeggingen als afgedaan. Tevens is deze Kamerbrief de eerste van de toegezegde halfjaarlijkse voortgangsbrief over mkb-financiering aan de Kamer[10].
De minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens
[1] Bijvoorbeeld via de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet van de Stichting MKB Financiering. Te vinden op: https://www.stichtingmkbfinanciering.nl/betere-bescherming-ondernemers-bij-kortlopende-leningen-kort-zakelijk-krediet-financiers-stellen-gedragscode-in/
[2] Stichting MKB Financiering – Onderzoek non-bancaire financiering 2022.
[3] In de bijlage van deze brief zal ik nader toelichting geven op de benchmark.
[4] De vorige integrale evaluatie was in 2019, uitgevoerd door Dialogic (‘onderzoek beleidsaanpak mkb-financieringsmarkt’)
[5] Toegezegd op 19-04-2023 tijdens het commissiedebat over ondernemen en bedrijfsfinanciering (Kamerstukken 32 637 en 35 420, nr. 566)
[6] Toegezegd op 19-03-2023 tijdens het commissiedebat over ondernemen en bedrijfsfinanciering (Kamerstukken 32 637 en 35 420, nr. 566)
[7] Kamerstuk 32 637, nr. 574
[8] Kamerstuk 32 200 XIII, nr. 64
[9] Kamerstuk 36 200, nr. 157
[10] Toegezegd op 19-04-2023 tijdens het commissiedebat over ondernemen en bedrijfsfinanciering (Kamerstukken 32 637 en 35 420, nr. 566)
Brief Adriaansens MKB in Nederland 111023
https://fd.nl/bedrijfsleven/1492566/nederlandse-mkber-staakt-zoektocht-naar-financiering
