Na twee coronajaren en een jaar met ongekende prijsstijgingen hangen veel bedrijven in het mkb in de touwen, ziet Jacco Vonhof, voorzitter van MKB-Nederland. ,,Het idee dat de economie zich zou herstellen is niet uitgekomen.’’
Nederland, Den Haag, 29 augustus 2018.
Jacco Vonhof.
Het is een zwaar jaar geweest, zeggen de ondernemers. Maar het lijkt juist erg goed te gaan. Er gaan weinig bedrijven failliet en ze schreeuwen om mensen.
,,Macro lijkt het inderdaad goed te gaan. Maar micro zitten veel ondernemers klem. Het klopt dat er weinig faillissementen zijn. Maar er zijn wel meer bedrijfsopheffingen. Ondernemers trekken zelf de stekker er uit. Het is vaak de Belastingdienst die een faillissement aanvraagt. En die vraagt nu niets aan, omdat bedrijven nog uitstel hebben van betaling van belasting.’’
Maar de winsten zijn toch nog steeds goed?
,,Het idee dat het geld tegen de plinten klotst, klopt niet. Een aantal grote bedrijven maakt veel winst, maar veel van de 300.000 bedrijven met een paar mensen in dienst hebben het zwaar. Die maken geen megawinsten. De vakbonden roepen ook dat er genoeg verdiend wordt en de lonen fors omhoog kunnen. Bonden hebben het idee garen te spinnen bij hoge looneisen, maar het is juist belangrijk het verdienvermogen van het mkb op peil te houden. Er moet nog veel geïnvesteerd worden in verduurzaming en digitalisering, bijvoorbeeld. Dat is nodig om klaar te zijn voor de toekomst. We zijn corona uitgekomen met een gezonde economie en een lage staatsschuld. Maar toen kwam de oorlog in Oekraïne met hoge energieprijzen en inflatie als gevolg. En die hoge kosten komen bij ondernemers harder aan dan bij de meeste burgers.’’
“Als de overheid in februari had gezegd: wij komen burgers en bedrijven tegemoet in de energiekosten, dan was de inflatie veel lager geweest”
Dat de economie gezond uit de coronapandemie kwam, was onder andere te danken aan de 60 miljard euro steun aan bedrijven. Dat kan je toch niet elke keer verwachten van de belastingbetaler?
,,Laat ik daar meteen op reageren. De steun aan het mkb was 10 miljard euro, geen 60. En tegelijkertijd heeft het mkb 8 miljard aan eigen vermogen verloren. Ja, het klopt dat de overheid goed heeft gehandeld met corona. We hebben goed samengewerkt aan oplossingen. Er was vanaf het begin overleg, het kabinet kwam snel met hulppakketten. Als ondernemers tussen wal en schip vielen, werden de regelingen aangepast. Door snel steun te verlenen is de economie er goed uitgekomen. Toen de oorlog uitbrak hadden we vertrouwen dat we weer snel met het kabinet en de bonden over oplossingen zouden praten.’’
Dat lukte niet. Waarom?
,,Dat is echt een probleem van de politiek. Het kabinet heeft het niet opgepakt. Pas in september, de dag voor Prinsjesdag, besloot het kabinet iets te doen. Dat was veel te laat. Als de overheid in februari had gezegd: wij komen burgers en bedrijven tegemoet in de energiekosten, dan was de inflatie veel lager geweest. Dan hadden bonden en werkgevers beter kunnen onderhandelen over de lonen. Nu moet er misschien wel 40 miljard euro naar het prijsplafond voor energie.”
“Sinds het uitbreken van de oorlog heeft het kabinet zich vastgedraaid in elk maatschappelijk vraagstuk dat keuzes vraagt”
Het kabinet heeft toch geld uitgetrokken voor steun aan het mkb?
,,Ja dat klopt, daar zijn we ook blij mee. Maar ook hier geldt dat veel bedrijven er buiten vallen of er nauwelijks mee geholpen zijn. Sauna’s, baksteenfabrikanten en koel- en vrieshuizen, bijvoorbeeld.’’
Waarom greep het kabinet niet in?
,,Het kabinet heeft lang gedacht: dit lost vanzelf op. Maar er speelt ook een ander probleem. Sinds het uitbreken van de oorlog heeft het kabinet zich vastgedraaid in elk maatschappelijk vraagstuk dat keuzes vraagt. Kijk naar dossiers als stikstof, de woningbouw, asiel of energie-afhankelijkheid – we lopen overal vast. En de politiek is versplinterd; er zijn 21 partijen in de Tweede Kamer. Het land moet wel bestuurbaar blijven. De overheid moet keuzes maken: wat willen we doen en wat niet? Het is nu allemaal erg complex geworden. De overheid geeft 400 miljard euro per jaar uit. Dat kan nooit allemaal doelmatig zijn. Kijk naar wat echt nodig is en steek geen geld in nog meer regels en controles, en dus meer ambtenaren. Er moet radicaal versimpeld worden, ontregelen heb ik dat genoemd. Zorg dat werken loont en zorg voor een robuust en veel eenvoudiger belastingstelsel.’’
Ligt nou alles aan de overheid?
,,Nee, bedrijven hebben ook hun uitdagingen. Veel bedrijven groeien niet meer door. De meeste banen worden geschapen in bedrijven die doorgroeien van één naar twee medewerkers. Die ontwikkeling is al een tijd aan de gang, dat is zorgelijk.’’
