Voor het derde jaar achtereen gaat er een record aan durfkapitaal naar Nederlandse startups. Sinds 2018 zijn deze investeringen exponentieel gegroeid. In 2021 is er in totaal 5,3 miljard euro geïnvesteerd, ruim 3x zoveel dan de 1,7 miljard euro in 2020. De verwachting is dat deze groei zich dit jaar verder voortzet.

Dat blijkt uit het Quarterly Startup Report van Dealroom.co, Dutch Startup Association (DSA), Golden Egg Check, KMPG, de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s), Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP), en Techleapnl

Opvallend is de duidelijke scheefgroei in de herkomst van het kapitaal en een gebrek aan aandacht voor kleinere deals. De investeringen in Nederlandse startups en scaleups zijn verdrievoudigd van €1,7 miljard in 2020 naar €5,3 miljard in 2021.

Ook het aantal deals is toegenomen, van bijna 300 in 2020 tot ruim 400 in 2021. De toename in de omvang van investeringen is echter vooral te verklaren door meer grote rondes.

In 2020 waren er bijvoorbeeld twee rondes van meer dan 100 miljoen euro, in 2021 maar liefst negen, waarvan Mollie, Messagebird ($800 miljoen) en Picnic (€600 miljoen) de grootste waren.

Het afgelopen jaar kenmerkte zich door een sterke toename van de interesse van buitenlandse investeerders, voornamelijk Amerikaanse, in Nederlandse startups. Tegelijkertijd daalde de bijdrage van Nederlandse investeerders in de totale investeringen van Nederlandse startups. Op deze manier wordt er vooral in het buitenland geprofiteerd van de gunstige rendementen.

In alle groeifases zijn er meer investeringen geweest in 2021. De grootste stijgingen zitten echter in de grote, latere fase investeringsrondes. Zo waren er ruim twee keer zoveel rondes van €15 miljoen of meer dan in 2020. De toename in het aantal kleine rondes tot 1 miljoen euro blijft hierbij duidelijk achter.

In het onderzoeksrapport wordt aangegeven dat het belangrijk blijft dat ondernemingen ook in de vroege fase toegang tot kapitaal blijven houden. Fiscale regelingen, zoals fiscale regelingen zoals die voor medewerkersparticipatie zijn volgens de schrijvers van het rapport een belangrijk onderdeel van het vliegwiel van een groeiend startup ecosysteem. Door medewerkers op meer gunstige wijze met aandelen te belonen, komt meer rendement in Nederland terecht wat weer zal leiden tot meer investeringen en meer nieuwe startups.

Bron: Quarterly Startup Report

In veel regio’s zijn bewoners onderling energie coöperaties aan het oprichten om gezamenlijk te investeren (en te profiteren) van de energietransitie. Het financieren van de hoog-risico opstartfase is voor dergelijke projecten vaak lastig.

Met het nieuwe Ontwikkelfonds voor Energie coöperaties wordt het echter mogelijk om een deel van de aanloopkosten voor coöperatieve lokale duurzame energieprojecten te financieren. Op dit moment kunnen alleen wind- en (grotere) zonprojecten voorgefinancierd worden. Het gaat specifiek om de kosten die gemaakt worden in de (risicovolle) voorfase van het project, wanneer ook nog niet zeker is of het project ook daadwerkelijk doorgaat.

Het fonds verstrekt geen subsidie, maar leningen. Deze moeten alleen terugbetaald worden wanneer een project daadwerkelijk van start gaat. Vanwege het hoge risico van de leningen, moet hier ook een hoge risico opslag voor betaald worden. Deze opslag daalt naar mate het risico van het project afneemt, maar blijft erg hoog.

De maximale bedragen en risico opslagen zijn voor windprojecten:

De maximale bedragen en risico opslagen zijn voor zonprojecten:

Bij een windproject kan dus maximaal €535k geleend worden. Wanneer deze fases echter succesvol doorlopen worden, dan zal dit bedrag uiteindelijk, inclusief de risico-opslag terugbetaald moeten worden aan het fonds. Dit is dan opgelopen naar €742,5k:

Het si dus heel dure financiering. Aan de andere kant is het wel een manier om de risicovolle fase bij de opstart te kunnen financieren.

Op dit moment kunnen alleen Coöperaties uit Zuid-Holland, Drenthe, Utrecht en Limburg een aanvraag voor financiering doen.

Meer informatie: Ontwikkelfonds voor energiecoöperaties

Om ondernemers en bedrijven tegemoet te komen heeft het kabinet besloten om het uitstel van betaling van belastingen te verlengen tot en met 31 maart 2022. Het uitstel liep anders af op 31 januari 2022 en sluit nu weer aan bij de duur van de andere maatregelen uit het steunpakket.

Op dit moment hebben ruim 264.000 ondernemers een totale openstaande belastingschuld van €18,7 miljard bij de Belastingdienst.

Daarnaast zijn er ook nog veel bedrijven die (een deel van) de voorgeschoten bedragen van de NOW-regeling, of andere corona-steunmaatregelen moeten terugbetalen. Afgelopen week werd bijvoorbeeld bekend dat 5.840 bedrijven de volledige NOW-steun moeten terugbetalen. Het gaat hierbij om €160 miljoen.

Lang niet alle bedrijven zullen dit kunnen terugbetalen. Zonder aanpassingen, zoals een (gedeeltelijke) kwijtschelding of herstructurering zullen die bedrijven failliet gaan. Dan ontvangt de overheid ook de schuld niet terug. Voor concullega’s die wel netjes hun belasting hebben betaald is dit natuurlijk niet uit te leggen.

Een opvallende trend is dat steeds meer particulieren besluiten om te investeren in landbouwgrond. Initiatieven als Land van Ons, Herenboeren en Aardpeer trekken duizenden beleggers. In een uitgebreid artikel op Nieuwe Oogst, een kennisplatform voor de agrarische sector van LTO Noord, ZLTO en LLTB, wordt ingegaan op deze nieuwe trend.

Landbouwgrond in Nederland is peperduur en schaars. Voor veel agrarisch ondernemers is dat een groot obstakel bij het extensiveren van hun bedrijf. Vanuit de wens om die transitie te bespoedigen, de biodiversiteit te herstellen en burgers meer bij de voedselproductie te betrekken, ontstonden in de afgelopen jaren verschillende ideële beleggingsinitiatieven. Deze snelgroeiende beweging verbindt burgers via hun spaargeld met de grond waarop hun voedsel wordt verbouwd.

Burgercoöperatie Land van Ons heeft het ambitieuze doel om 15 procent van het Nederlandse landbouwareaal te verwerven en hiermee de biodiversiteit te waarborgen. De coöperatie telt op dit moment elf percelen waarop het landschap, dat vroeger beeldbepalend was, wordt hersteld.

Land van Ons is twee jaar bezig. Vooral het aantal deelnemers groeit hard. In het eerste jaar werd ruim 50 hectare aangekocht en in het tweede jaar verdubbelde de aankoop. De verwachting van de organisatie is dat dit jaar voor zo’n tien miljoen euro aan nieuwe grond aangekocht gaat worden.

Enige tijd geleden heef Land van Ons zich ook opgeworpen als koper van een stuk grond in Zeewolde, waar Facebook/Meta een groot datacentrum wil gaan bouwen.

Herenboeren Nederland is vijf jaar geleden begonnen met een eerste boerderij in Boxtel. Nu zijn er elf lokale coöperaties actief, verspreid over heel Nederland. Deze worden geheel gefinancierd door burgers die gezamenlijk eigenaar zijn van de grond waarop een ingehuurde boer voedsel produceert.

In januari startte het initiatief Aardpeer een tweede obligatieuitgifte, Samen voor Grond. Hierbij kunnen particulieren bedragen vanaf 500 euro investeren. In de huidige campagne gaat het om leningen van 15 jaar voor 1,3% rente.

Aardpeer koopt niet-biologische grond en verpacht die voor een reële prijs aan biologische boeren. In een eerste ronde werd op deze manier al €7,2 miljoen opgehaald voor grondaankoop via ruim 700 investeerders.

Een ander alternatief is Stichting Grond van Bestaan. Zij experimenteren met het model van een Community Land Trust om grond terug te geven en beschikbaar te stellen aan een brede gemeenschap.

In Amsterdam is nu een campagne gestart “Voedselpark Amsterdam” om een stuk grond van 42 ha (Lutkemeerpolder) op te kopen en er een Community Land Trust van te maken voor stadslandbouwers en groene ondernemers en vooral om te voorkomen dat er een distributiecentrum gaat komen.

Het wordt niet actief gecommuniceerd, maar ESMA heeft afgelopen week weer een aantal vragen van nationale toezichthouders en crowdfunding platformen beantwoord over de nieuwe Europese Crowdfunding verordening.

Hierbij worden een aantal beperkingen opgelegd, die het lastiger maken voor crowdfunding platformen om hun projecten aan te bieden aan investeerders in andere landen. Ik ben zelf geen jurist, maar dit is mijn interpretatie van de regels.

ESMA maakt het duidelijk in haar documentatie dat nationale wetgeving over (consumenten)marketing leidend is boven de crowdfunding wetgeving. Dit betekend concreet dat een crowdfunding platform per land een afweging moet maken op welke manier projecten in een bepaald land gecommuniceerd mogen worden via sociale media, maar ook in de traditionele media.

Daarnaast is een belangrijke beperking dat de nationale toezichthouder aan kan geven in welke taal de projectinformatie (KIIS-document) beschikbaar moet zijn voor de investeerder (ECSP-regelgeving– artikel 23 sub 5 ). In Nederland heeft de AFM bijvoorbeeld aangegeven dat dit alleen in het Nederlands kan.

Het is begrijpelijk dat nationale toezichthouders investeerders willen beschermen, maar dit legt aanvullende drempels op voor cross-border investeringen. Een mogelijke praktische oplossing zou kunnen zijn dat nationale toezichthouders ook accepteren dat Engelstalige KIIS-documenten geaccepteerd worden.

De volgende vragen zijn door ESMA beantwoord:

De komende maanden zal ESMA nog een groot aantal vragen moeten beantwoorden die tot nu toe nog niet duidelijk zijn. Het is te hopen dat dit geen aanvullende dremples gaat opwerpen.

Bron: ESMA Q&As

Afsluitend een klein uitstapje buiten de financieringswereld. Een van de personen die mij tijdens mijn studietijd heeft geïnspireerd met zijn concepten over organisaties en organisatiemodellen is Henry Mintzberg. Zijn beeld over alternatieve organisatiemodellen is voor mij wel de basis geweest van het idee dat de “traditionele” hiërarchische organisatie niet perse de enige manier is hoe een organisatie kan werken.

In mijn eigen organisaties heb ik ook altijd gestuurd op eigen verantwoordelijkheid, maar het belangrijkste vind ik het om te werken met intrinsiek gemotiveerde medewerkers en het samenwerken op basis van vertrouwen om samen aan iets moois te bouwen.

Ik herken dit ook bij gepassioneerde startups, maar vooral ook bij Community Businesses en andere organisaties die vanuit een gedeelde achtergrond en passie zijn ontstaan. Ik had hier echter, tot nu toe, geen goed woord voor om deze organisatie sturing te omschrijven.

Deze week zag ik een kort, maar krachtig artikel van Mintzberg langskomen over “Communityship”, vooral als tegenhanger van het begrip “Leadership”. Ik herken heel veel van zijn punten, zeker in de onderzoeken waar ik nu mee bezig ben rond community ownership.

Ik ga mij hier zelf de komende periode in ieder geval verder in verdiepen. Ik kan het concept niet beter uitleggen dan hoe mijn vroegere inspirator Mintzerg het zelf omschrijft in zijn blog: