het Nederlands Comité voor Ondernemerschap pleit voor versterking van het eigen vermogen van het mkb door het opzetten van een nieuwe investeringsfonds. Dit fonds moet zich richten op financieringen tussen 250.000 euro en 5 miljoen euro en zal in eerste instantie met publiek geld gevuld gaan worden en zal later door marktpartijen overgenomen kunnen worden.

In advies is een uitwerking van een eerdere oproep in april 2021 voor het versterken van het fundament voor ondernemerschap in Nederland en waarin het Comité voor Ondernemerschap al opriep om zo een fonds op te gaan richten.

De kenmerken van dit fonds sluiten daarnaast bijna 100% aan op de EVL35 structuur die wij 18 maanden geleden hebben voorgesteld om een fonds in de markt te gaan zetten met een vaste product waarmee het mkb ondernemers hun solvabiliteit op een gezond niveau kunnen brengen, dus ik ben hier een groot voorstander van.

Het Comité voor Ondernemerschap heeft naar aanleiding van het eerdere advies een onderzoek uit laten voeren door PwC om in kaart te brengen waar de grootste behoefte is en hoe zo een fonds er uit zou moeten zien. Uit het onderzoek blijkt dat het erg belangrijk is voor het Nederlandse mkb om de solvabiliteit te verhogen, maar dat er een “gat” in de mkb-financieringsmarkt is voor financieringsbedragen tussen 250.000 euro en 5 miljoen euro.

Ook is duidelijk dat er een latente vraag is, omdat er te weinig kennis en ervaring is bij Nederlandse mkb bedrijven hoe ze hun solvabiliteit kunnen verhogen. Coaching zou dan ook een welkome aanvulling zijn voor deze bedrijven.

Het onderzoek leidt tot het advies om te werken aan een gestandaardiseerd product met een marktconforme risico/rendement-verhouding, dat interessant is voor zowel ondernemers als investeerders.

Het gestandaardiseerde product is nog niet in detail uitgewerkt, maar als advies worden een aantal belangrijke randvoorwaarden meegegeven:

Het Comité adviseert een stapsgewijze aanpak, waarbij bedrijven, investeerders, financiële instellingen en overheden samen het product verder ontwikkelen. Het is de bedoeling dat het fonds in een later stadium volledig door de markt wordt overgenomen.

In het advies wordt een organisatiemodel geïntroduceerd met een klein team (12-15 fte), waarbij actief wordt samengewerkt met bestaande marktpartijen. Er zal op termijn tussen de €100-300 miljoen per jaar aan financieringen verstrekt gaan worden is de inschatting van de onderzoekers. Hiervoor zal ca. €350 miljoen aan opstartfinanciering nodig zijn om de aanloopverliezen (€15-30 miljoen) en de initiële portefeuille te vullen (€300-350 miljoen). Aanvullend kapitaal zal dan bij private financiers (Europa, pensioenfondsen) opgehaald gaan worden.

Door de lichte opzet is de distributie van de financieringen ook uitbesteed aan partners. Dit betekend dat andere financiers, maar voor ook (erkend) mkb adviseurs en accountants zullen worden benaderd om dit product aan te bieden aan hun klanten.

Lees hier het volledige briefadvies van het Comité en het achterliggende onderzoeksrapport.

Afgelopen maanden ben ik vanuit de Universiteit Utrecht met het Ministerie van EZK en een groot aantal partners bezig geweest met het uitwerken van een aanvraag voor het Nationaal Groeifonds om ondernemerschap breder toegankelijk te maken en gebruik te maken van de potentie van onbenut ondernemerschap.

Nederland loopt namelijk welvaart mis vanwege een onvoldoende inclusief ecosysteem voor ondernemerschap. Het doel van dit voorstel is om met meer diversiteit en inclusie bij te dragen aan een beter ecosysteem voor ondernemerschap, waardoor meer en beter ondernemerschap ontstaat dat bijdraagt aan brede welvaart. Met investeringen in een inclusief ecosysteem voor ondernemerschap wordt Nederland beter voorbereid op een toekomst die weliswaar onzeker is, maar vol met maatschappelijke uitdagingen, waarvoor ondernemerschap meer nodig is dan ooit.

Deze investeringen zijn gebaseerd op het wetenschappelijke inzicht dat welvaart wordt gecreëerd door nieuwe combinaties van kennis en vaardigheden van een diversiteit aan mensen en organisaties. Dit gebeurt niet vanzelf: hiervoor is ondernemerschap nodig. Dit ondernemerschap wordt mede mogelijk gemaakt door goed functionerende, inclusieve ecosystemen.

Het Nederlandse ecosysteem voor ondernemerschap functioneert op een aantal fronten zeer goed, maar maakt nog te weinig groei mogelijk, met name door vrouwelijke ondernemers en ondernemers met een migratieachtergrond. Techleap heeft hier afgelopen week ook een uitgebreid rapport over gepubliceerd: “The ​​Dutch entrepreneurship paradox: why does the Dutch scaleup ecosystem succeed less than it could” Met een inclusiever ecosysteem wordt meer en beter ondernemerschap gerealiseerd.

Er zullen 3 grote interventies plaats vinden op het gebied van ondernemerschapsonderwijs, (betere) managementpraktijken en (toegang tot) ondernemingsfinanciering. Het laatste onderdeel heb ik mij hard voor gemaakt en daar hebben we een aantal investeringen voorgesteld om de vraag- en aanbodkant te verbeteren en inclusiever te maken.

Het Nationaal Groeifonds is op zoek naar interventies met een financieel rendement. Deze interventies zullen dit aantoonbaar ook bereiken. Toch focussen wij in ons voorstel ook op het maatschappelijk rendement wat hiermee bereikt gaat worden.

Met een subsidie van € 65 miljoen over een periode van zeven jaar wordt een totaal economisch rendement verwacht van € 1,9 miljard. Daarnaast is er een maatschappelijk rendement van meer ontplooiing van ondernemend talent, sociale mobiliteit, en het beter aanpakken van maatschappelijke transities.

De activiteiten worden vanuit regionale ecosystemen geïnitieerd en vormgegeven, in samenwerking met regionaal en nationaal actieve organisaties die regio’s met elkaar verbinden, en zo recht doen aan regionale verscheidenheid, maar ook synergie op nationaal niveau realiseren.

Alle ingediende voorstellen voor het Groeifonds staan hier beschreven. Er zal een eerste toetsing plaatsvinden en daarna zal in het voorjaar van 2022 bekend worden gemaakt welke voorstellen in aanmerking komen voor een bijdrage uit het Nationaal Groeifonds.

Ondernemend Nederland pleit om investeren in het mkb (fiscaal) aantrekkelijker te maken. Wij trekken al geruime tijd op met ONL om dit onderwerp onder de aandacht te brengen.

Al ruim een jaar geleden hebben we vanuit Stichting MKB Financiering een onderzoek gepubliceerd waarin we de voordelen en mogelijkheden van fiscaal vriendelijk investeren hebben onderzocht. Wij hebben toen opgeroepen om een alternatief op te zetten voor de “oude” Tante Agaath regeling, maar die wel aangepast is aan de nieuwe tijd (dus ook via platformen te verstrekken).

Wij hebben toen gepleit voor de invoering van een Winwinlening (op basis van het Belgische succes) en Durfkapitaalregeling (aandelen). Er werd in die tijd positief op gereageerd, dus het zou mooi zijn als

Het mkb-fonds voor eigen vermogen wat het Comité voor Ondernemerschap heeft voorgesteld gaat uit van financieringen boven de €250.000. Voor veel kleine ondernemingen is dit echter niet mogelijk of noodzakelijk. Daarom zou het goed zijn als dit segment via een fiscaal instrument ook een stimulans krijgt.

De winwin-lening (achtergestelde lening zonder onderpand) in België is specifiek bedoeld voor vrienden/familie/klanten die kleine ondernemers willen steunen. Het is niet bedoeld om beleggers een fiscaal extraatje te geven, maar vooral zo ingericht dat kleine ondernemers er maximaal van kunnen profiteren.

Het maximum bedrag wat elke investeerder mag inleggen is €75k en een onderneming mag maximaal €300k op deze manier ophalen. Het maximale rentetarief is ook vastgelegd op 1,75%, wat er voor zorgt dat dit geen beleggers aantrekt. In een eerdere nieuwsbrief noemde ik dit dan ook een “MKB Community Lening”.

Daarnaast is er ook een “Vriendenaandeel-regeling” geïntroduceerd waarmee mkb bedrijven ook fiscaal vriendelijk aandelen kunnen verkopen en de overheid deels garant staat.

Ik werd afgelopen week getriggerd door billboards in het Amsterdamse straatbeeld over TechMeUp, een nieuw initiatief om personen om te scholen voor tech banen. Een heel mooi initiatief, met tech opleiders en grote technologie bedrijven als initiatiefnemer. Op dit moment ronden er enkele studenten per maand de diverse opleidingen af, waarvan de profielen rondgestuurd worden aan IT werkgevers.

In 2030 zijn er naar schatting 120.000 tech banen op de markt waarvoor geen geschikt personeel te vinden is. Dat is zonde volgens TechMeUp, omdat er volgens hun schatting minstens tienduizenden mensen zijn die willen omscholen, maar die de middelen niet hebben.

Hiervoor is een omscholingsfonds opgestart. Het fonds verstrekt renteloze leningen aan wie zich wil laten omscholen naar de IT maar hier niet de financiën voor heeft. Zodra de personen zijn afgestudeerd en een baan hebben gevonden, volgt er een realistisch plan voor terugbetaling en komt het geld weer beschikbaar voor een volgende student.

Doel is om dit jaar 250 studenten op te leiden, maar op de site wordt al aangegeven dat het budget op dit moment beperkt is. Blijkbaar zijn IT-bedrijven nog wat terughoudend om te investeren in een fonds voor opleiding voor de gehele markt en waar zij niet rechtstreeks voordeel uit kunnen halen. Ook wordt er gevraagd om donaties van particulieren, maar de teller staat nog maar op €6.875, waarschijnlijk maar voldoende om de opleiding voor 1 persoon voor te financieren.

Mijn (opbouwende) kritiek, wat ik ook via Linkedin heb gedeeld, is dat ze nog goed naar hun eigen business model moeten kijken en hun “opleidingsfonds” wellicht als een (sociaal) investeringsfonds moeten opzetten als ze daadwerkelijk impact willen hebben en door willen schalen zonder afhankelijk te zijn van donaties.

Hierbij zou gekeken kunnen worden naar het “Fund of Excellence” wat het Oostenrijkse Erste bank heeft opgezet en leren van die ervaringen zoals:

Het bleek een noodzakelijk instrument om het innovatieve bedrijfsleven in de coronacrisis voor Nederland te behouden: in 6 weken tijd tuigden de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s), samen met Techleap.nl en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, een structuur op om de Corona-OverbruggingsLening (COL) voor innovatieve startups, scale-ups en innovatieve mkb’ers uit te voeren.

De ROM’s hebben 2.276 lening aanvragen beoordeeld met een totaal aangevraagd vermogen van € 840 miljoen. Daarvan werden 974 aanvragen goedgekeurd ter waarde van bijna € 300 mln. Inclusief de cofinanciering door bestaande aandeelhouders en derden werd er in totaal € 331 miljoen in het innovatieve bedrijfsleven geïnvesteerd.

De meeste bedrijven (73%) vroegen een lening aan tussen de €50.000-€250.000. De minister geeft aan wat het belang is om deze generatie startups te ondersteunen:

Hoewel dit als eindrapport wordt gepubliceerd, is alleen het verstrekken van financieringen nu afgerond. De komende 3 jaar (looptijd lening) zullen de leningen terugbetaald moeten worden, waarbij het eerste jaar aflossingsvrij is voor kleine leningen. Voor grotere leningen (>€500.000) vind aflossing volledig plaats na 3 jaar, of bij conversie door cofinanciers.

Vanzelfsprekend zullen aan aantal startups niet af kunnen betalen, omdat niet alle startups na 3 jaar nog zullen bestaan. Welk percentage bedrijven dit is, is nu nog moeilijk in te schatten en ook of dit hoger of lager is dan “normale” mkb bedrijven die ook Corona-steun hebben ontvangen en wellicht een deel niet terug kunnen betalen.

In 2024 zullen we bij het eind-eindrapport meer weten welk deel van de investeringen uiteindelijk terug zijn gekomen en of deze investering in het startup ecosysteem waardevol is om vaker in te zetten.

Meer informatie en download het eindrapport Corona-Overbruggingslening.